ScienceGuide staat voor verdieping. Dit is het platform waar de actualiteit en achtergrond elkaar ontmoeten op een inhoudelijke en doordachte wijze. Onder het uitklapteken vind je dus een toelichting, geheugensteun of voetnoot die de redactie of de auteur toevoegt. Dit doen wij om ervoor te zorgen dat wij in onze artikelen grondig en gedetailleerd in kunnen gaan op belangrijke details, zonder de lezer kwijt te raken.

Het gaat misschien ver om te zeggen dat een toekomstbestendige docent een halve ICT’er moet zijn, maar het toenemend flexibel en op maat gesneden hoger onderwijs vraagt veel ICT-vaardigheden van docenten. Dat blijkt uit het ‘Raamwerk docentcompetenties voor onderwijs met ICT’, vrucht van de zone docentprofessionalisering van het Versnellingsplan en opgesteld door onderzoekers van de HAN. In dit raamwerk worden vereiste ICT-vaardigheden van docenten in het hoger onderwijs omschreven. Daarnaast bevat het document gedragsindicatoren waarmee kan worden beoordeeld in hoeverre een docent deze vereiste vaardigheden al dan niet beheerst.  

Het raamwerk onderscheidt vier verschillende dimensies waarop de ICT-vaardigheden betrekking hebben. Zo moet een docent ten eerste ICT kunnen gebruiken om innovatief te zijn in het ontwerp en de uitvoering van onderwijs. Daarbij horen bijvoorbeeld de gedragsindicatoren ‘heeft kennis van onderwijskundig ontwerpen van ict-rijke leerarrangementen’ en ‘ontwikkelt en combineert regelmatig digitale content’. Binnen de dimensie van onderwijsontwerp en –uitvoering wordt ook het belang van aandacht voor inclusie en het welzijn van studenten bij onderwijs met ICT benoemd – iets waaraan het na de plotselinge overgang naar digitaal onderwijs tijdens de coronacrisis vaak ontbrak.  

Daarnaast moeten docenten vaardige dataverzamelaars en –analisten worden; ze moeten het leerproces van studenten kunnen verbeteren door gegevens over deze studenten te verzamelen en te analyseren. Aan de hand van die data moeten de beginsituaties en ontwikkelingsbehoeften van studenten in kaart kunnen worden gebracht 

De opstellers van het raamwerk zien voor docenten de taak weggelegd om studenten toe te rusten voor een leven in de digitale samenleving. “Docenten spelen een rol bij het ontwikkelen van digitale geletterdheid van studenten voor leven, leren en werken”, schrijven zij. Een docent moet zelfs als rolmodel fungeren en “Studenten begeleiden bij het weloverwogen omgaan met internet en sociale media”.   

Daarnaast wordt van docenten verwacht dat ze aandacht hebben voor de ICT-vaardigheden die studenten in hun vakgebied nodig hebben. Studenten moeten daarom vertrouwd worden gemaakt met bestaande technologieën en de ruimte worden gegeven om te experimenteren met nieuwe technologieën. 

Niet alleen de studenten moeten kennis opdoen van bestaande en nieuwe ICT-toepassingen, ook docenten moeten op de hoogte blijven van de ontwikkelingen rondom ICT in hun vakgebied: het onderwijs. Dat raakt regelrecht aan hun professionele identiteit, aldus de opstellers van het raamwerk. Het is dus aan docenten zelf om te identificeren op welk gebied ze zich verder professioneel moeten ontwikkelen ten aanzien van onderwijs met ICT.  

Het gesprek met collega’s neemt een belangrijke plaats in bij die voortdurende professionalisering. Zo wordt van docenten verwacht dat ze hun visie op en gebruik van ICT in het onderwijs met anderen delen en met anderen in gesprek gaan over mogelijkheden voor en ervaringen met onderwijsinnovatie met ICT. Ook het samenwerken in multidisciplinaire groepen om het onderwijs met behulp van ICT kan van docenten worden verwacht. 

Wil een docent ICT kunnen inzetten om het onderwijs te ontwerpen, studenten wereldwijs te maken en het onderwijs te innoveren, dan zal een docent tenminste digitaal geletterd moeten zijn. Digitale geletterdheid is daarom de vierde dimensie van ICT-vaardigheden waarover een docent moet beschikken. Zo moet een docent zich oriënteren op verschillende online onderwijsomgevingen, op de hoogte zijn van relevantie technologische ontwikkelingen en bewust en kritisch kunnen omgaan met internet en sociale media.  

Aan die laatste bekwaamheid hebben de opstellers van het raamwerk een omvangrijke lijst van gedragsindicatoren toegevoegd. Zo moet een docent op de hoogte zijn van mediatechnieken die worden ingezet om jongeren te bereiken en beïnvloeden en beseffen dat de samenleving vraagt om nieuwe mediavaardigheden.  

Opvallend is de vereiste dat een docent veel gebruikmaakt van sociale media voor de eigen professionele ontwikkeling maar tevens regelmatig de effecten van het toenemend mediagebruik op de maatschappij benoemd in de klas. Daarnaast wordt van docenten verwacht dat ze in hun mediagebruik een onderscheid kunnen maken tussen werk en privé.  

Al enkele jaren heeft ICT-docent Frank Schenk van het...

HO-instellingen gaan vaak te rade bij studenten om social...

Hoe kan het niveau in het HBO omhoog ...

Slechts twintig procent van de decanen aan universiteiten is...

Studenten die uit conflictgebieden zijn gevlucht krijgen op de...

Het Engelstalig onderwijs moet professionaliseren, schrijven onderzoekers uit Oxford...

Autisme hoeft het studiesucces en de studievoortgang van studenten...

De effecten van de 8,5 miljard voor het Nationaal...

U kunt de redactie bereiken op

030-20 72 456 redactie@scienceguide.nl scienceguide.nl KvK-nummer 32119189