Vanwege het coronavirus werken onze medewerkers thuis.

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Ontheemden Nu het kouder wordt, worstelt Dnipro met een aanzwellende stroom van vluchtelingen uit Donetsk. „Iedereen is bang voor de winter. De nood is gigantisch.”

Fluitend komen de metalen wielen van de evacuatietrein uit de stad Pokrovsk naast het perron in Dnipro tot stilstand. Door het schemerlicht loopt Tatjana Chorolets (73) naar buiten. Ze draagt een kleurige bloemenjurk boven haar vilten laarsjes en heeft een zangerige stem. „Er brandt al twee maanden geen licht meer”, zegt ze over haar thuisdorp in de regio Donetsk. „De verwarming doet het niet en er stroomt geen water. Ik woon in een appartementje. Hoe kan ik daar nou blijven zitten in de winter?”

De aanstaande winter dwingt zelfs de oudsten en meest hulpbehoevenden uit hun huizen in Donetsk. In de zwaarbevochten oostelijke Oekraïense provincie is de stroom op veel plekken uitgevallen en komt vaak geen gas meer uit de leidingen. De Oekraïense heroveringen in het noordoosten van het land hebben geen invloed op deze vluchtelingenstroom. „Mensen denken niet dat het snel beter zal worden”, zegt Olga Vladymyrova, vrijwilliger van hulporganisatie Vostok SOS.

Ook Chorolets werd geëvacueerd met hulp van Vostok SOS. Die vrijwilligersorganisatie richt zich op mensen die slecht ter been zijn en zelf niet zomaar weg kunnen. Elke avond rond 20.00 uur komt de trein uit het oosten aan. Sinds het begin van de oorlog hielp Vostok meer dan 23.000 mensen uit het oosten naar het westen te vluchten.

Officieel telt Oekraïne vier miljoen intern ontheemden. De helft daarvan verblijft in de oostelijke provincies, vertelt Octavian Mohorea, hoofd van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR in de regio Dnipro. „We zien dat het patroon verschuift ten opzichte van de eerste maanden van de oorlog. Eerst reisden mensen verder naar het westen, of naar het buitenland. Nu zien we dat mensen liever in naburige regio’s blijven”, zegt Mohorea. „Dit legt natuurlijk grote druk op Dnipro.”

Ook Chorolets blijft voorlopig in Dnipro. „Ik ben nog nooit over de grens geweest”, zegt ze. Ze lacht bij het idee. „Nou ja, ik ben Russisch - in het noorden, in Archangelsk ben ik geboren. Daar woonde ik tot 1972.” Ze kwam naar Oekraïne om les te geven. Ze bezocht haar thuisstad nog eens per decennium. Nu vlucht ze voor het Russische leger en de kou, naar Dnipro.

„Mensen die zijn opgegroeid in de Sovjettijd hebben vaak een sterk gevoel bij één bepaalde plek te horen”, zegt Mohorea, die zelf uit Moldavië komt. „Het overgrote deel van de mensen die in Oost-Oekraïne woonden voor de oorlog, reisde nooit ver. Reizen is heel traumatiserend voor ze.”

De nieuwste vluchtelingen, intern ontheemden, zijn de mensen die het niet breed hebben. Ook in Dnipro komen ze er niet vanzelf warmpjes bij te zitten. De huurprijzen zijn er door het dak gegaan. Appartementen kosten al gauw 500 euro per maand en worden binnen een dag vergeven.

Oekraïners verdienen, als ze tijdens de oorlog al werk hebben, gemiddeld zo’n 800 euro in de maand. Het Oekraïense pensioen is gemiddeld 4.370 hryvna (118 euro). En dus komen veel mensen in een opvang terecht.

In een voormalig geologisch instituut in Dnipro worden 250 intern ontheemden ondergebracht, onder wie tachtig kinderen en 63 hulpbehoevenden. Het is een particulier initiatief, de overheid springt niet bij. Dankzij giften konden ze de badkamers al vernieuwen en geven ze de bewoners dagelijks te eten. Maar nu maakt de organisatie zich zorgen over de aanstaande winter. In Dnipro blijft de temperatuur van december tot februari gewoonlijk onder nul.

In een voormalig geologisch instituut in Dnipro worden 250 intern ontheemden opgevangen, onder wie 80 kinderen. Er is, met de winter in aantocht, geen geld om de onverwarmde kamers van elektrische kachels te voorzien.

Een verzoek om geld voor elektrische verwarming voor de onverwarmde kamers in het honderd jaar oude gebouw, werd afgewezen. „Momenteel is er geen ruimte in het regionale budget om mensen te helpen die zich in een moeilijke positie bevinden,” schreef het departement van Sociale bescherming van de bevolking in een brief aan het instituut, „Gezien het bovenstaande is het niet mogelijk om u te helpen bij de aankoop van elektrische kachels.”

UNHCR buigt zich nog over oplossingen van de aanstaande kou. „Iedereen is bang voor de winter”, bevestigt Mohorea. „De nood is gigantisch.” Met de opvanglocatie in het oude geologisch instituut is hij niet bekend, maar Mohorea ziet geen nalatigheid van de overheid. „Als je kijkt naar de omvang van de crisis dan vallen er natuurlijk gaten. De overheid doet zijn best.”

Olga Vladymyrova van Vostok SOS op het perron: „De afgelopen weken zien we mensen met erg zware beperkingen en ernstige ziektes. Het zijn de mensen die eerder wel af wilden wachten, of dachten: als ik sterf dan sterf ik.” Ze verwelkomt steeds meer negentigplussers. „69 vinden we hier jong. Dit zijn mensen die echt helemaal niet van plan waren om hun huis nog een keer te verlaten.”

Hulpverleners proberen het leven te redden van een vrouw uit de evacuatietrein. Ze raakte na aankomst buiten bewustzijn en zou even later overlijden.

Veel van de negentigplussers die de trein uitkomen zijn niet aanspreekbaar. De een hoort slecht door ouderdom, een ander begrijpt sowieso weinig meer van wat er om hem heen gebeurt, weer een ander antwoordt wel, maar praat onhoorbaar zacht. Een vrouw van in de vijftig is er ernstig aan toe. Ze raakte bij aankomst buiten bewustzijn.

Het team van Vostok SOS was al op de hoogte dat de vrouw bij aankomst hulp nodig zou hebben. Vladymyrova laat een video zien die bij het vertrek werd genomen. In vrijetijdskleding trillend op haar benen werd de blonde vrouw haar huis uit geleid. Nu blijkt dat ze niet meer ademt, starten de vier amateur hulpverleners hartmassage. De stationsarts belt een ambulance.

Op het perron staat een wagen van het Rode Kruis. „Maar dat zijn geen artsen,” zegt Vladymyrova. „Het zijn mensen die nog aan het leren zijn en eigenlijk uit andere beroepen komen. Ze hebben een soort brigade gevormd en patrouilleren in de stad of er ergens hulp nodig is.

Alsof ik in een film ben beland. Een verschrikkelijk spektakel

Na een half uur komt de ambulance het perron op rijden. Artsen sluiten een hartmonitor aan. Het apparaat piept een alarmtoon, die over het perron schalt. Op het oplichtende scherm blijft de lijn horizontaal. Geen polsslag. Het ambulancepersoneel neemt de hartmassage over. Het gezicht van de vrouw kleurt inmiddels blauw. De geur van angstzweet trekt over het perron. Na een tijdje moeten ze concluderen dat de vrouw is overleden.

Bij een vluchtelinge met kort zwart rollen tranen over haar wangen. „Alsof ik in een film ben beland. Een verschrikkelijk spektakel.” Een zilveren busje met de laatste evacuees staat nog op het perron. De deur kan nog niet dicht, omdat een stokoude man weigert zijn sigaret uit te maken. Als hij klaar is met roken rijdt het busje weg. De vrijwilligers nemen timide afscheid van elkaar. „Ik voel me verschrikkelijk”, zegt Vladymyrova. Morgen komt de volgende trein uit Poktrovsk.

Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt. U kunt ons ook anoniem een tip geven.